دیه زن از منظر قرآن و فمینیسم

اشکالات وارده بر دیه زنان از دیدگاه قرآن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فمینیزم در لغت »اعتقاد به تساوی حقوق زن و مرد« و در اصطلاح تعریف های بسیاری دارد. فرودستی زنان از گذشته ای دور در شمار باورهای مسلم مردان قرار داشت. در متون مقدس و آثار فلاسفه نیز نشانه های روشنی از فرودستی زنان دیده می شود. حرکت ها و فعالیت های علمی و اجتماعی از قرن شانزدهم و هفدهم در برابر زن ستیزی آغاز شد. جنبش فمینیستی تاکنون سه موج پدید آورده است و چهار گرایش فمینیستی در میان هواداران این جنبش به چشم می خورد.  جنبش فمینیستی در ایران نیز چالش هایی ایجاد کرد. قانون دیه و اختلاف دیه زن و مرد از قوانینی است که بیشترین هجمه ها را دیده است. هر دو آیه دیه - بقره، 178 و نساء، 98 - به حکم اشتراک احکام میان زنان و مردان دلالت بر دیه در قتل زنان دارد. در روایات نیز دیه زنان در قتل نفس، نصف دیه مردان آمده است. فقیهان شیعه و بسیاری از فقهای اهل سنت دیه زن را نصف مرد می دانند. عده ای این تنصیف را نشان زن ستیزی، جنسیت گرایی و فرودستی زنان در اسلام می دانند و آن را ناسازگار با آیات قرآن می خوانند و روایات ناظر به تنصیف را باطل می دانند. اگر مقصود این عده از آیات، آیاتی است که زن و مرد را از نظر ماهیت مانند هم نشان می دهد تنصیف ناسازگار با این آیات نیست، زیرا فلسفه دیه زن و نصف بودن آن مسائل اقتصادی است نه تفاوت ماهوی میان زن و مرد. اگر مقصود از آیات، آیات دیه است ناسازگاری رخ نمی دهد چون هیچ یک از دو آیه به مقدار دیه اشاره نمی کند و بر فرض ناسازگاری این ناسازگاری کلی نیست بلکه آیات مطلق است و روایات این آیات را مقید می کند. و اگر مراد از آیات، آیات قصاص است میان روایات دیه زن و این آیات ناسازگاری نیست. عده ای دیگر دیه را حکم امضایی می دانند نه تأسیسی و چون و چرا در احکام امضایی را روا می دانند، که این اشکال نیز از جهاتی در خور تردید است. جواز چون و چرا در احکام امضایی نیز نادرست می نماید. ادعای نیامدن مقدار دیه در قرآن و سنت متواتر، و بشری بودن حکم تنصیف در دیه زنان نیز از جهاتی چند باطل نشان می دهد.